Necip Fazıl Kısakürek’in Bir Adam Yaratmak isimli tiyatro eseri, bir yazarın geçirdiği büyük ruh çilesini ve hezeyanlarını anlatıyor. Ayrıca ölüm korkusu, sanatın çilesi, kader, cinnet konularına da değiniyor. Eser, ilk defa 1937-1938 sezonunda İstanbul Şehir Tiyatroları tarafından sahnelenmiş. Ben de 2004 yılında o sıralarda ikamet ettiğim yer olan Üsküdar’da sahnelendiğinde izleme fırsatı bulmuştum. 

Mutlaka okunması gereken bu ilginç eserde özellikle baş karakter olan Hüsrev’in İstanbul Eminönü’de gerçekleşen bir trafik kazasının öncesini anlattığı bölüm kaderi çok güzel izah eden anlatılardan biridir:

“Meselâ bir gün, Eminönü meydanında bir otomobil bir adamı çiğner. Hâdiseden on dakika evveline gidelim. Adam, meselâ Gülhane Parkının önündedir. Otomobil de faraza Taksim'den geliyor. Manzarayı görüyor musunuz? Geliyor? Bin otomobil içinde bir otomobil ve yüz bin adam içinde bir adam. Ne adam çiğneneceğini bilir, ne de otomobil çiğneyeceğini. İkisi de bir sürü tesadüflerle bilmeden birbirine doğru yaklaşırlar. Meselâ adam bir dükkânın önünde durur. Bir kutu kibrit alır. Bir iki adım atar. Bir arkadaşıyla konuşur. Bir vitrini seyreder. Bu masum hareketlerin bile birkaç dakika sonra kopacak faciada hisseleri vardır. Bütün bu hisseler birbirine esrarlı bir şekilde geçe geçe nihayet meş'um ânı doğururlar. O ân gayet basit bir son sebebe dayanır. Bir dalgınlık, bir bilgisizlik, şu bu… 

Benjamin Button’un Tuhaf Hikayesi, yazarı F. Scott Fitzgerald’ın en bilinen hikâyesidir. 1860 yılında yaşlı bir adam olarak doğup giderek gençleşen Benjamin Button’ın hayatını anlatmaktadır. Bu hikayeyi okumamışsanız bile baş karakteri Brad Pitt’in oynadığı 2008 yılı yapımı film uyarlamasını mutlaka duymuş ve veya izlemişsinizdir. Filmde olup kitapta olmayan fakat izleyicilerin çok ilgisini çeken bir bölüm var. O bölümde de kaderi çok güzel izah eden ve Bir Adam Yaratmak’ta Hüsrev’in anlattığına çok benzeyen bir hadise anlatılıyor. Biraz uzun fakat ben sizin için özetledim:

“Taksi şoförü önceki müşterisini bırakmış ve kahve içmek için bir mola vermişti. Bunlar olurken Daisyde bale salonunda prova yapıyordu. Şoför kahvesini bitirdikten sonra dışarı çıktı ve evden çıkarken paltosunu unutan ve geri dönüp aldığı için birkaç saniye ile diğer taksiyi kaçıran bir kadın onun arabasına bindi. Biraz ileride ani bir fren yaparak durmak zorunda kaldı çünkü kurduğu alarmın sesi ile uyanamayan ve bu yüzden işe geç kalma korkusu ile koşturan bir adama çarpmaktan kıl payı kurtuldu. Bu sırada Daisy provayı bitirmişti ve duş almaktaydı. Şoför müşterisi olan kadının bir dükkandan alması gereken bir paket için durdu. Kadın gecikti çünkü paketi hazırlaması gereken personel dün gece sevgilisinden ayrıldığı için bunalıma girmişti ve o paketi hazırlamayı unutmuştu. Bu sırada Daisy giyindi ve binadan dışarı çıkarken arkadaşının merdivende ayakkabısının çözülen bağını bağlaması nedeni ile birkaç saniye durakladı. Şoför sonunda o dükkandan paketini alan müşterisi ile yoluna devam ederken Daisy ve arkadaşı bale salonunun arkasından dışarı çıktılar. O şoförün bir an dikkati dağıldı ve Daisy’yi fark etmeyerek ona çarptı.

“Kadın paltosunu unutmasaydı, Paket hazır olsaydı, adam alarmı duysaydı, ayakkabının bağı çözülmeseydi ve şoförün dikkati bir an dağılmasaydı bu kaza olmayacaktı.”

“Fakat hayat böyledir işte, kesişen hayatlar ve yollar zinciri, kimsenin kontrol edemediği…”

Yapımcısının, “Tanrı bile batıramaz” dediği Titanik maalesef 1912 yılında ilk seferinde 1500 yolcu ve mürettebat ile battı. İlginç olan, geminin yapımına 1909 yılında başlanması ve çarparak battığı buz dağının da aynı yıl dahil olduğu Kuzey buz denizinden koparak yola koyulması. Kendisi gibi ana gövdeden kopan yaklaşık 30.000 buz dağından sadece %1 i ile birlikte Kuzey Atlantik’e iniyor. Sonrasında ise yola devam edip 8.000 km daha yol alarak 15 nisan 2012 gecesi Titanikle çarpışmayı başarıyor. Bir internet sitesinde (io9) yayınlanan bu habere göre, bilim insanları, Titanik’i batıran buzdağının Kuzey Atlantik’teki yolcuğuna üç bin yıl önce başladığını hesapladı. Meğer buzdağının hikayesi Grönland’ın batı kıyılarında M.Ö 1,300 yıllarında yağan karla başlamış.

Bir Adam Yaratmak piyesinde HÜSREV’in söylediği şöyle bir cümle var: “Hayat beklenmediklerle doludur.”

Hayatın bu tarafını da unutmadan, üzerimize düşen için, biz yapabileceklerimize odaklanmalıyız. Yapamayacaklarımıza takılırsak yapabileceklerimizi de yapamayabiliriz. Böyle olunca da sık sık yaşadığımız gibi bireysel ve toplumsal felaketlere hazırlıksız yakalanmaktan, bir türlü kurtulamayız.

Her şeyin kontrolümüzde olduğu ya da hiçbir şeyin kontrolümüzde olmadığı gibi ifrat ve tefrite varan düşünceler hadiseleri doğru okumamıza ve anlamamıza engel olabilir.

HÜSEYİN BURAK UÇAR