Dünyaca ünlü kaşif Amerigo Vespucci tarafından, “Küçük Venedik” olarak adlandırılan Venezuela, 912.050 metrekarelik yüzölçümü ve 32 milyonu aşan nüfusuyla, Güney Amerika kıtasında yer alan bir latin ülkesidir.
Zengin doğal kaynakları ve stratejik konumu ile , emperyal/sömürgeci güçlerin her daim ilgisini çekmiş olan Venezuela, büyük bir ekonomik ve siyasi kriz içindedir. Richard M. Auty Routledge’ nin tabiriyle, adeta kaynak lanetine (resource curse) uğrayan bu petrol zengini ülke, son yıllarda darbelerin, suikastların, siyasi anlaşmazlıkların ve ekonomik ambargoların gölgesinde var olabilme mücadelesi vermektedir.
Venezuela’da Yaşanan Krizin Başlıca Nedenleri:
1- Doğal Zenginlikleri ve Enerji Kaynakları
- Venezuela, dünyanın en fazla petrol rezervine sahip ülkesidir. IEA’ nın (Uluslararası Enerji Ajansı) yaptığı açıklamaya göre; 2018 yılı dünya petrol rezervinin % 17,50‘ lik kısmı bu ülkede yer almaktadır. Bu da yaklaşık olarak, yıllık 302.250 milyon varil petrol rezervine tekabül etmektedir.
- Doğalgaz rezerv zenginliği açısından dünyada 7. sırada olan Venezuela, yeryüzündeki toplam doğalgaz rezervinin %7’ lik kısmına sahiptir.
- Venezuela, dünya altın rezervi sıralamasında 4. sırada yer almaktadır. Ülkenin toplam altın rezervi yaklaşık olarak 1.450 ton civarındadır.
- Ayrıca; bor, elmas, çelik, demir, uranyum ve koltan (mavi altın) gibi önemli doğal kaynaklara da sahip olan Venezuela, yer altı zenginlikleri açısından dünyanın sayılı ülkelerindendir. Venezuela’ nın sahip olduğu bu yer altı kaynakları, dünya ekonomisini elinde tutan emperyal devletlerin her zaman iştahını kabartmaktadır.
2- Coğrafi ve Stratejik Konumu
- Venezuela, bulunduğu coğrafi konum itibariyle, Güney Amerika kıtasının en stratejik ülkelerinden biri olup, zengin su ve yer altı kaynaklarına sahiptir. Elektrik üretiminde, su kaynakları (hidroelektrik) önemli bir yer tutmaktadır.
3- Petrol Politikası
- Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro, PDVSA (Petroleos de Venezuela) isimli petrol ve doğalgaz arama şirketinin yönetimini kendi kontrolü altına alarak, bu şirkete yapılan dış müdahalelerin önünü kesmek istemiştir. Maduro’ nun bu adımı, enerji sektörüne yön veren Batılı ülkeleri oldukça huzursuz etmiştir.
- PDVSA (Petroleos de Venezuela)’ nın Rus petrol ve doğalgaz şirketleriyle kurduğu yakın ilişki, ABD tarafından tepki ile karşılanmıştır.
- Rusya, ABD’ ye rakip olarak bölgede petrol arama ve çıkarma faaliyetleri yapmaktadır. Bu durum, ABD’ li petrol şirketlerinin bölgede oluşturdukları hegemonyayı/tekelci düzeni kırmıştır.
- Çıkardığı petrolün % 50’ lik kısmını ABD’ ye satan Venezuela hükümeti, başta Çin, Rusya ve Brezilya olmak üzere başka ülkelere de önemli miktarlarda petrol satışı yapmakta olup; ABD Hükümeti, bu satışlardan oldukça rahatsızlık duymaktadır.
- Petrol birim varil fiyatının dünya genelinde gerilemesi, gelirinin önemli bir kısmı petrol ihracatına dayanan Venezuela’ yı ekonomik açından zor durumda bırakmıştır.
4- Millileştirme Politikası
- Hugo Chavez ile başlayıp N. Maduro ile devam ettirilen, ekonomik ve stratejik varlıkların millileştirilmesini amaçlayan devletçi politika; Venezuela üzerinde sömürü planları yapan küresel sermayenin önüne bazı engeller çıkarmıştır.
- N. Maduro, ABD tarafından ülkesine uygulanan ekonomik ambargoyu kırabilmek için Venezuela’ nın milli digital/kripto para birimi olan Petro Coin’ i piyasaya sürmüştür. Donald Trump hükümeti, N. Maduro’ nun bu hamlesine karşı olarak; Petro Coin ile yapılan tüm finansal işlemleri dondurma kararı almıştır.
Ülkenin ve Güney Amerika Kıtası’ nın en önemli enerji şirketlerinden biri olan PDVSA Şirketi (Petroleos de Venezuela), Devlet Başkanı Maduro’ nun kararı ile tamamıyla millîleştirilmiştir.
