Ulusal Demokrasi Vakfı (NED), yurtdışında demokrasiyi teşvik etmek amacıyla 1983 yılında kurulmuş bir ABD ajansıdır.Bazen bir sivil toplum kuruluşu olarak anılmakla birlikte, NED yarı özerk bir sivil toplum kuruluşu olarak işlev görür. Esas olarak ABD Kongresinden yıllık bir ödenekle finanse edilen NED, Demokrasi Programı tarafından iki partili, özel, kâr amacı gütmeyen bir şirket olarak oluşturuldu. Hibe veren bir vakıf olarak hareket ediyor.NED, hibe programına ek olarak, Journal of Democracy, World Movement for Democracy, International Forum for Democratic Studies, Reagan-Fascell Fellowship Program, Network of Democracy Research Institutes ve Center for International'ı da destekler ve barındırır.
Nisan 1967'de Kongre Üyesi Dante Fascell (D-FL) tarafından bir Uluslararası İlişkiler enstitüsü oluşturmak için bir yasa tasarısı sunuldu. Tasarı kabul edilmese de, Capitol Hill'de yurtdışındaki demokrasi çabalarının ABD'nin yanı sıra özgürlük ve özyönetim mücadelesi veren ülkelere fayda sağlayacağı bir kurum kurulması tartışmalarına yol açtı.
Başkan Ronald Reagan, Westminster Sarayı'nda 1982'de yaptığı bir konuşmada, İngiliz Parlamentosu önünde "demokrasinin altyapısını - özgür basın, sendikalar, siyasi partiler, üniversiteler sistemini" geliştirmek için bir girişim önerdi. ABD hükümeti, USAID (Birleşik Devletler Uluslararası Kalkınma Ajansı) aracılığıyla, "Demokrasi Programı" olarak bilinen demokrasinin teşvikini incelemek için Amerikan Siyasi Vakfı ile sözleşme yaptı. Program, iki partili, özel, kâr amacı gütmeyen bir şirketin Ulusal Demokrasi Vakfı (NED) olarak bilinmesini tavsiye etti.
Ulusal Demokrasi Vakfı Başkanı Carl Gershman (soldan ikinci), Kasım 2011'de Arap Baharı'nın Tunuslu liderine bir ödül veriyor.
NED, hükûmet dışı olsa da, esas olarak ABD hükûmetinin yıllık ödenekleriyle finanse edilecek ve kongre denetimine tabi olacaktı. Dışişleri Bakanlığı ve Amerika Birleşik Devletleri Bilgi Ajansı (USIA), özel sektörler aracılığıyla demokratik kurumlar arasında alışverişi teşvik etmek ve kolaylaştırmak için Vakıf'ı önerdi; demokratik eğitim programlarına hükûmet dışı katılımı teşvik etmek; yerli demokratik güçlerle işbirliği içinde yurt dışında demokratik seçim süreçlerinin güçlendirilmesi; Amerikan özel sektör grupları ile "demokratik çoğulculuğun kültürel değerlerine, kurumlarına ve örgütlerine adanmış" yurtdışındakiler arasında işbirliğini teşvik etmek ve hem ABD'nin hem de yardım alan diğer grupların çıkarlarına uygun demokratik gelişmeyi teşvik etmektir.
1983'te, Meclis Dışişleri Komitesi, Dışişleri Bakanlığı Yetkilendirme Yasası'nın (HR 2915) bir parçası olarak NED için 31,3 milyon dolarlık başlangıç finansmanı sağlayacak bir yasa önerdi, çünkü NED, gelişiminin başlangıç aşamalarındaydı, ödenek 18 milyon dolar olarak belirlendi. AFL-CIO'nun bir üyesi olan Solidarity Institute için 13,8 milyon dolar, Ulusal Büro Vakfı'na bağlı bir kuruluş için 2,5 milyon dolar ve iki partili enstitü için 5 milyon dolar olan yasaya dahil olanlar, daha sonra bir oylamayla ortadan kaldırıldı. 267–136. HR 2915 konulu konferans raporu Meclis tarafından 17 Kasım 1983'te ve Senato tarafından ertesi gün kabul edildi. 18 Kasım 1983'te, kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olarak Ulusal Demokrasi Vakfı'nı kurmak için Washington'da şirket ana sözleşmeleri yayınlandı.
1980'LERDEN GÜNÜMÜZE
Siyaset bilimci Sarah Bush tarafından yapılan bir analiz, 1980'lerde NED faaliyetinin, muhalifleri, muhalefet partilerini ve sendikaları finanse ederek otokratlara doğrudan meydan okumalara odaklanırken, 21. yüzyıl NED finansmanının çoğunun, statüko, 2009 yılında kabaca % 60 1986 yılında kabaca % 20 artan "nispeten uysal programlara" için NED fonu oranı ile Siyaset bilimci Lindsey A. O'Rourke, "Bugün, NED programları doksandan fazla ülkede yürütülüyor. ABD destekli demokrasi geliştirme programlarının sayısı artmış olsa da, günümüz programlarının çoğu Soğuk Savaş'taki benzerlerine göre daha az agresif hedefler peşinde koşuyor. "
NED, Arap Baharı'nın desteklenmesinde önemli bir rol oynadı. Örneğin, Mısır'daki 6 Nisan Gençlik Hareketi, Bahreyn İnsan Hakları Merkezi ve bireysel Yemenli aktivist Entsar Qadhi'yi, NED eğitip finanse etti. Mısır'da, 2008-2012 arasında, Hüsnü Mübarek'in ve Muhammed Mursi'nin başkanlıklarına karşı çıkan sürgündeki polis memuru Albay Omar Afifi Soliman'ın yanı sıra laik aktivist Esra Abdulfettah'ın 2011'de Mısır Demokratik Akademisi'ni de destekledi.
2004 yılından bu yana Dünya Uygur Kongresi, Uygur İnsan Hakları Projesi, Uygurlar için Kampanya ve Uygur Geçiş Dönemi Adaleti Veri Tabanı Projesi dahil olmak üzere Uygur gruplarına 8,758,300 ABD doları hibe etti. Aynı zamanda Çinli muhalifleri de destekledi. Örneğin, 2005 ile 2012 arasında Çin Özgür Basın STK'sına küçük hibeler verdi ve 2019'da Hong Kong'daki sivil toplum programlarına yaklaşık 643.000 dolar verdi. Buna cevaben 2020'de Çin, NED başkanı Carl Gershman ve Freedom House başkanı Michael Abramowitz'e yaptırım uyguladı.
FİNANSMAN VE YAPI
NED, 90'a yakın ülkede demokrasiyi yurt dışında teşvik etmek için özel sivil toplum kuruluşlarına fon dağıtan hibe veren bir vakıftır. NED'in finansmanının yarısı her yıl 4 ana ABD kuruluşuna tahsis edilmektedir:
Amerikan Uluslararası Çalışma Dayanışması Merkezi (ACILS - AFL-CIO ile ilişkili),
Uluslararası Özel Girişim Merkezi (CIPE - Amerika Birleşik Devletleri Ticaret Odası'na bağlı),
Ulusal Demokratik Uluslararası İlişkiler Enstitüsü (NDI - Demokratik Parti (Amerika Birleşik Devletleri) ile ilişkili),
Uluslararası Cumhuriyet Enstitüsü (IRI, daha önce Ulusal Cumhuriyetçi Uluslararası İlişkiler Enstitüsü olarak bilinen ve Cumhuriyetçi Parti'ye bağlı).
NED'in fonunun diğer yarısı, destek için başvuran yurtdışında bulunan yüzlerce sivil toplum kuruluşuna yıllık olarak verilmektedir. 2011'de Demokratik ve Cumhuriyetçi Enstitüler NED aracılığıyla yılda yaklaşık 100 milyon dolar kanalize etti.
FİNANSMAN KAYNAĞI
NED, ABD bütçesinden yıllık bir ödenek alır (ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı-USAID için belirlenen Dışişleri Bakanlığı bütçesi bölümünde yer alır) ve bir sivil toplum kuruluşu olarak bile kongre denetimine tabidir.
1984-1990 arası NED, yıllık olarak 15-18 milyon dolarlık kongre fonu ve 1991-1993 arası 25-30 milyon dolar aldı. O sırada fon, Amerika Birleşik Devletleri Bilgi Ajansı aracılığıyla geldi. 1993 yılında, Temsilciler Meclisi başlangıçta finansmanını kaldırmaya karar verdikten sonra, NED neredeyse kongre fonunu kaybediyordu. Fon 35 milyon dolarlık, bir önceki yılki 30 milyon dolardan artış) ancak NED destekçileri tarafından yürütülen güçlü bir kampanyadan sonra korundu.
2009 yılının Eylül ayı sonuna kadar olan mali yılda NED'in 135.5 milyon dolarlık bir geliri vardı ve bunların neredeyse tamamı ABD hükûmeti kurumlarından geliyordu. NED, hükûmet fonuna ek olarak, Smith Richardson Foundation, John M. Olin Foundation gibi vakıflardan da fon almıştır. Bradley Vakfı, 1990-2008 döneminde Journal of Democracy'yi 1,5 milyon dolar ile destekledi.[23]
2018'de Başkan Donald Trump, NED'in fonunu kesmeyi ve Demokratik ve Cumhuriyetçi Enstitülerle olan bağlantılarını kesmeyi teklif etti.
KURUL
NED'in uzun süredir görev yapan başkanı (30 Nisan 1984[26] beri), Birleşmiş Milletler Birleşik Devletler Temsilcisi eski Kıdemli Danışmanı ve Sosyal Demokratlar (ABD)'ın eski İcra Direktörü olan Carl Gershman'dır.
KAYNAK: Vikipedi
