Sakarya Üniversite’sinde okuyan Sancaklı öğrencilerin organize ettiği programa konuşmacı olarak davet edildim. Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem Yüce’nin himayesi ve Büyükşehir Kültür Dairesi Başkanlığı katkılarıyla Ofis Sanat Merkezi Konferans Salonu’nda “Sancak” özelinde Balkanlar ve Türkiye ilişkilerini konuştuk.
Müslüman Boşnakların iki vatanı var. Biri Bosna, diğeri de Osmanlı’nın üç hilâlli yeşil sancağını temsil eden Sancak.
Bosna Savaşı’nda (1992-1996) büyük bedel ödeyen Boşnaklar hem Bosna’da hem Sancak’ta kendi kimliklerini ve İslam aidiyetlerini konuma mücadelesine devam ediyorlar.
Adı üzerinde Sancak, Balkanlar’da elimizden çıkan vilayetlerimizden biriydi. Saraybosna-İstanbul hattındaki stratejik bölgemizdi. Hukuken olmasa da beş yüz yıllık tarihimizin bakiyesi halen o topraklarda yaşamaya devam ediyor.
Sancak, ne yazık ki Mîsâk-ı Millî düşüncesiyle zihin dünyamızda daralan vatan mefkûremizde unutulan kayıp parçamız…
Balkan Savaşlarını kaybetmemiz üzerine Sırbistan ve Karadağ tarafından 1912 yılında bölüşülen 600 yıllık Dâru’l İslam Vatan toprağımızdı Sancak Vilayeti…
Sancak’ı bölüştüler hem de nasıl bölüşme… Kuzulara şâh olan kurtların bölüşmesi gibi tam ortadan ayırdılar Sancak Vilâyetini.
On iki şehirden oluşan Sancak’ı, Kuzey/Güney hattında bıçak kesiği gibi tam ortasından ikiye yardılar. Müslüman şehirlerin yarısı Sırbistan diğer yarısı da Karadağ’a mahkûm edildi.
Toprakları Sırplar ve Karadağlılar tarafından bölüşülen Sancak Müslümanlarının siyasetçileri ve kanaat önderleri üçüncü bir yol arayışı olarak Sjenica şehrindeki Osmanlı eseri Valide Sultan Camii avlusunda büyük bir kongre yaptılar. (1917)
Kongreye önderlik eden on iki belediye başkanı şu isimlerden oluşuyordu.
Taşlıca Mehmet İzzet Paşa Bajroviç (Başkan)
Sjenica Ruşid Ef. Spahoviç (ev sahibi)
Tutin Yusuf Ağa Hamzagiç,
Yeni Pazar Rızabeg Muradbegoviç
Şahoviçi Osman Ağa Dizdareviç
Budimlja Hüseyin Ef. Şahman
Bijelo Polje Hilmi Beg Kajabegoviç
Rozaje İlyas Çatoviç
Berane Duljko Ağa Ramhusoviç
Nova Varoş Süleyman Ef. Şeceragiç
Priboj Hüseyin Ef. Hasanbegoviç
Prijepolje Murad Beg Haşimbegoviç
KONGRE SONUÇ BİLDİRGESİ:
1- Her şeyiyle bir parçası olduğumuza inandığımız Bosna-Hersek’le tek bir çatı altında birleşmek
2-İşgalci Sırp Devleti içinde yer alınmayacaktır. Sancak Bölgesinin tamamını içine alacak bir otonom idare kurulması.
3- Gerekirse İstanbul’a göç edilecek.
Sancak Taşlıca (Pljevlja) Belediye Başkanı Mehmet İzzet Paşa’nın Kongre Sonuç bildirgesini okuduktan sonraki son sözleri: “Sancak Müslümanları olarak, taleplerimiz Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yetkililerine ve dünya kamuoyuna duyurulur” oldu. Kaderin bir cilvesi olarak kongreden kısa bir süre sonra, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu dağılınca Sancak Balkan coğrafyasında tamamen sahipsiz kaldı. Hıristiyan Ortodoks Sırpların insafına terk edildi.
Müslüman Sancak Boşnaklarının acısını, yaşadıkları katliamları ve insanî taleplerini hiç kimse duymadı.
Yugoslav Rejimi Sjenica Konferansını düzenleyenlerin peşine düştü. Bir kısmı kaçtı. Kaçamayanlar düzmece mahkemelerde ağır hapis cezalarına çarptırıldılar.
(Devam Edecek)
