1446’da Edirne’de vuku bulan ve II. Mehmed’in birinci saltanatından uzaklaştırılmasına sebep olan ilk yeniçeri ayaklanması.
Tarihimizin bizlere hiç öğretilmeyen bir olayını bugün sizlere tanıtmak istedim.Görünen kadarı ile ne zaman ülkemizde iyi bir şeyler olmaya başladığında bazı eller ve içimizdeki satılmışlarla işbirliğini harekete geçirmişlerdir.Fatih Sultan Mehmet in zehirlenmesine kadar sürecek olan olayın başlangıcı olan hadise BUÇUKTEPE OLAYIDIR.Belki tarihimizi tanımada faydalı olur ümidiyle buyrun.
II. Muradi 1444’te Macarlar’la ve Karamanoğulları ile barış antlaşmaları imzalamış, böylece devleti batıda ve doğuda emniyete aldıktan sonra hayatta kalan tek oğlu Şehzade Mehmed lehine tahttan feragat etmiş ve Manisa’ya çekilmişti. II. Mehmed o sırada henüz on iki yaşlarında idi. Dîvân-ı Hümâyun ise Vezîriâzam Çandarlı Halil Paşa, Rumeli Beylerbeyi Hadım Şehâbeddin Paşa, Zağanos Mehmed Paşa, Saruca Paşa ve Kazasker Molla Hüsrev’den teşekkül ediyordu. Fakat II. Murad’ın bu inzivâ hayatı çok sürmedi. Macarlar Osmanlı tahtına çocuk denecek yaşta birinin geçmesini fırsat bilerek, Karamanoğlu’nun da tahrikiyle, on yıllığına imzalanmış Segedin Antlaşması’nı (12 Temmuz 1444) bozarak Osmanlı Devleti’ne savaş açtılar (1 Eylül 1444). Macarlar’a başta papalık olmak üzere Eflak ve Sırp prenslikleriyle Alman ve İtalyanlar da katıldı ve böylece Avrupa’da büyük bir Haçlı kuvveti toplandı. Haçlılar’ın Bulgar topraklarını yağmalayarak Varna’ya kadar gelmeleri üzerine Osmanlı vezirleri II. Mehmed’in başkanlığında toplanıp Sultan Murad’ı tekrar iş başına getirmeye karar verdiler. Sultan Murad bir rivayete göre Edirne’de tahta çıkmış, daha doğru olan bir başka rivayete göre ise sadece Osmanlı ordusuna kumanda etmiş, II. Mehmed Varna Savaşı sırasında padişahlığını korumuş ve Halil Paşa ile birlikte Edirne muhafazasında kalmıştır. Haçlı kuvvetlerine karşı kazanılan Varna Zaferi’nden (10 Kasım 1445) sonra Sultan Murad bir süre Edirne’de kalmışsa da tahta geçmediği anlaşılmaktadır. Çünkü bu sırada İslâm ülkelerine gönderilen bazı fetihnâmeler II. Mehmed adına yazılmış, gelen cevapnâmeler de yine onun adına gelmiştir.
O sıralarda Edirne'de II. Murad ile oğlu Sultan Mehmed’i tutan devlet adamları arasında büyük bir anlaşmazlık vardı. Vezîriâzam Çandarlı Halil Paşa ve yeniçeriler Osmanlı tahtında Sultan Murad’ı görmek isterken Şehâbeddin, Zağanos ve Saruca Paşa gibi vezirler II. Mehmed’i tutuyorlardı. Çandarlı’nın barışçı politikasına karşılık rakipleri genç padişahı fetihlere, özellikle İstanbul’un fethine teşvik ediyorlardı. Bu sebeple II. Murad oğluna ve onu teşvik eden vezirlere bir ihtarda bulunmak zorunda bile kalmıştı. Bu arada Halil Paşa II. Murad’ı tekrar Osmanlı tahtına geçirmek için planlar yapıyordu. Hatta vezîriâzamın genç hükümdarı kolayca kandırarak Varna Zaferi’nin ardından nezaketen babasına taht teklifinde bulundurduğundan bile söz edilir. Güya II. Murad bu teklifi nasıl olsa kabul etmeyecek ve yine II. Mehmed Osmanlı tahtında kalacaktı. Bir başka rivayete göre ise II. Murad Varna Seferi’nden veya bir avdan dönerken askerle görüşmüş ve onların kendisini istediklerinden emin olduktan sonra ikinci defa saltanatı kabul etmiştir.
II. Mehmed’in birinci saltanatından çekilmesinin asıl sebebi olan ve tarihlere Buçuktepe Vak‘ası olarak geçen olay da yine bu sırada Edirne’de çıkmıştır. Osmanlı tarihinde görülen bu ilk yeniçeri ayaklanmasının zâhirî sebebi, Osmanlı para birimi olan akçenin ayarının düşürülmesidir. Çünkü bu ilk para ayarlaması askeri ve piyasayı zarara sokmuştu. Kaynakların bildirdiğine göre aylardır maaşlarını alamayan yeniçeriler paranın değerinin düşürülmesinden rahatsız olmuşlar ve isyan çıkarmışlardır. Rumeli Beylerbeyi Hadım Şehâbeddin Paşa’nın evini yağmalamışlar, bu arada Şehâbeddin Paşa II. Mehmed’in sarayına sığınarak canını zor kurtarabilmiştir. Yeniçeriler daha sonra şehrin doğusundaki tepeye çekilmişlerdir. İsyan, yeniçeri maaşlarına yarım (buçuk) akçe zam yapılarak yatıştırılmış ve o zamandan beri bu tepe Buçuktepe adıyla anılmıştır. İsyancılar bu şekilde yatıştırılmışsa da asker artık genç padişahtan yüz çevirip babasının hükümdar olmasını istemiştir.
Öte yandan Buçuktepe Vak‘ası’nın II. Mehmed’i tahttan uzaklaştırmak için Çandarlı Halil Paşa tarafından tertiplenmiş olduğu yolunda kuvvetli deliller vardır. Çünkü bu olayda doğrudan Çandarlı’nın baş rakibi ve genç padişahın birinci adamı Şehâbeddin Paşa hedef alınmış, böylece Sultan II. Mehmed'in tahtı tehlikeye düşmüş ve Edirne’de bir iktidar boşluğu doğmuştur. Bunun üzerine Çandarlı’nın gizlice gönderdiği haberle 1446’da Edirne’ye gelen II. Murad yeniden Osmanlı tahtına çıkmış, Şehzade Mehmed de yanında güvenilir adamları olduğu halde Manisa’ya dönmüştür.
Osmanlı tarihinde Buçuktepe Vak'ası ile asker ilk defa politikaya alet edilmiş ve bundan böyle yeniçerilerin nüfusu sürekli artmıştır.
Edirne’de halen aynı adı taşıyan mahallenin biraz dışında kalan Buçuktepe mevkiinde şehir mezarlığı bulunmaktadır.
Kaynak: https://islamansiklopedisi.
Mellif: Müellif: ABDÜLKADİR ÖZCAN
