"Ya istiklal ya ölüm", Mustafa Kemal Atatürk'ün Sivas Kongresi'ne dayanan sözüdür. Nutuk'ta da bulunan hali: Bu kararın dayandığı en güçlü muhakeme ve mantık şuydu: Temel ilke, Türk milletinin haysiyetli ve şerefli bir millet olarak yaşamasıdır. Bu ilke, ancak tam istiklâle sahip olmakla gerçekleştirilebilir.
Ancak; Bazıtarihçiler tarafından aktarılan bilgiye göre; ''Ya istiklal ya ölüm'' sözü ilk olarak Şeyh Şamil tarafından kullanılmıştır.
ŞEYH ŞAMİL KİMDİR?
Şeyh Şamil; Kuzey Kafkasya halklarının siyasi ve dinî önderi, Kuzey Azerbaycan, Dağıstan, Çeçenistan ve Çerkesya'nın üçüncü imamı olan imam ve asker. Kafkasya'nın bağımsızlığı için mücadele etmiş olan Şeyh Şamil, Müslüman nüfusa sahip ülkelerde ün sahibidir.