Kredi stoku artarken tarım kredileri içinde, kısa vadeli işletme kredisi stok oranı arttı, orta ve uzun vadeli kredi stok oranı düştü.
Türkiye’de kullanılan toplam krediler içinde tarım sektörüne kullandırılan kredi miktarının payı arttı.
Tarımsal krediler, Türkiye gibi düşük gelir ve yetersiz sermaye birikimine sahip küçük ölçekli işletmelerin yoğun olduğu gelişmekte olan ülkelerde tarımsal üretimin olmazsa olmazı.
Bu nedenle devlet kredi kullanımına faiz indirimli kredi tahsis ediyor.
Kısa vadede işletmeyi ayakta tutacak, orta ve uzun vadede büyümeyi sağlayacak kredi kullanımını artıracak önlemler alınmalı; özendirici uygulamalar sağlanırken, caydırıcı olan uygulamalardan vazgeçilmeli.
Kredi borç stoku arttı
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BBDK) verilerine göre, 2023 yılı sonu itibariyle borç stoku 2022 yılına göre yüzde 80,4 artarak, 609 milyar lirayı buldu. Bu artış oranı reel olarak yüzde 17,3 oldu.
2020 yılında bir önceki yıla göre yüzde 19,5 ile başlayan artış eğilimi 2021 yılında bir önceki yıla göre yüzde 28,3 ve 2022 yılında bir önceki yıla göre yüzde 97 oldu. 2021 yılından itibaren artan enflasyona rağmen, borç stokunda reel olarak da artış yaşandı. 2022 yılında kredi stoku reel olarak yüzde 14,3 artmıştı.
Tarımda kullanılan nakdi kredinin payı arttı
Türkiye’de kullanılan toplam nakdi krediler içinde tarım sektörüne kullandırılan kredi miktarının payı 2019 yılında yüzde 3,8 iken bu oran 2020 yılında yüzde 3,2’ye kadar geriledi. 2021/2022 ‘de 2019 seviyesini yakalayan bu oran, 2023 yılında artan faiz oranlarının da etkisiyle tekrar yüzde 3,2’ye geriledikten sonra 2024 yılında kredi limitlerinin önemli oranda artmasıyla birlikte yüzde 4,9’a yükseldi
Bu bağlamda, 2023 yılı sonunda işletme kredisi cari faiz oranı 2022 yılı son ayına göre yüzde 9,5’tan yüzde 42 seviyesine yükselmişti.
Kısa vadeli kredi stoku artttı, orta ve uzun vadeli azaldı
2019 yılında toplam tarım kredileri içinde yüzde 72 olan orta ve uzun kredi stok oranı 2020 yılında yüzde 58’e düştükten sonra 2022 yılında yüzde 63’e yükseldi, 2023 yılında yüzde 64 ve 2024 yılında yüzde 63 olarak gerçekleşti.
Krediye erişim kolaylaştırılmalı
Küçük işletmeler başta değişen masraflarını ve üretim sürecinde ortaya çıkacak nakit ihtiyaçları için kısa vadeli kredi kullanıyor.
Türkiye’de son yıllarda girdi fiyatlarının artması kısa vadeli kredi ihtiyacını artırıyor.
Diğer yandan işletmenin kısa dönemde sürdürülebilirliğini sağlayan kısa vadeli krediler yanında, tarım sektörünün dolayısıyla işletmelerin büyümesini sağlayacak, onların işletme kredisini azaltacak uzun vadeli kredilerle de yatırımlara ağırlık verilmesi gerekiyor.
Bu nedenle tarıma kredi veren kamu kuruluşlarının yanında özel bankalar aracılığıyla sektöre verilen kredi miktarı artırılmalı ve üreticilerin kredi kullanımını özendirecek koşullar sağlanması önemli.
Faiz indirimli krediler özel bankalar tarafından da verilebilmeli. İndirimli kredi kullanırken, tarım sigortası ve ÇKS kaydı aranmamalı. Bankalarca alınan masraflar düşürülmeli.
