Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 29. Taraflar Konferansı (COP29) Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de devam ederken, İklim İçin 350 Derneği ile Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA) Türkiye'deki bankaların iklim değişikliğiyle mücadele yaklaşımlarını ele alan "Türkiye'deki Bankaların İklim Değişikliğine Yaklaşımı" başlıklı raporunun üçüncüsünü yayımladı.
Bankaların İklim Değişikliğiyle Mücadeledeki Durumu
Raporda, Türkiye'deki 17 özel ticari, kamu ve yatırım bankasının iklim değişikliğiyle mücadele konusundaki uygulamaları beş ana başlık altında incelendi. Bu başlıklar arasında fosil yakıt yatırımları, "net sıfır" hedefi, karbon ayak izi, temiz enerji yatırımları ve ESG (Çevresel, Sosyal ve Kurumsal Yönetişim) derecelendirmeleri yer aldı. Bankaların raporlama dönemine göre ilerleme kaydettiği gözlemlenirken, 2023 yılı itibarıyla iklim kriziyle mücadelede atılan adımlarda bir miktar ivme kaybı yaşandığı belirtildi.
Kömür Yatırımlarında Durum
Geçen yıl, yeni kömür projelerini finanse etmeyeceğini açıklayan bir banka bulunmazken, 17 bankadan 10'u hâlâ kömüre yatırım yapmama kararı aldı. 2023 yılında Türkiye'nin 2053 yılına kadar net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda çoğunlukla 2050'ye kadar portföylerini "net sıfır" hedefiyle uyumlu hale getireceğini açıklayan banka sayısı 12'ye yükseldi. Ayrıca, Türkiye İş Bankası'nın 2040 yılına kadar mevcut kömür portföyünden çıkacağını duyurması da önemli bir gelişme olarak değerlendirildi.
Karbon Ayak İzi ve Temiz Enerji Yatırımları
Raporda, bankaların karbon ayak izlerini azaltma ve temiz enerji yatırımlarını artırma yönündeki taahhütlerinin arttığı ve bazı bankaların bu hedeflere ulaşmak için bilime dayalı metodolojilerle ilerlediği ifade edildi. Bu gelişmelerin, finans sektörünün iklim değişikliğiyle mücadeleye katkı sağlamak adına önemli bir adım olduğu vurgulandı.
Finans Sektörünün Rolü
İklim İçin 350 Derneği Finans Kampanyaları Sorumlusu Selen Baykara, rapora ilişkin değerlendirmesinde, finans sektörünün iklim kriziyle mücadelede oynadığı kritik rolün altını çizdi. Baykara, bankaların kararlarında farklı yaklaşımlar ve ekonomik koşulların etkisiyle büyük ölçekli yenilenebilir enerji yatırımlarının yavaşladığını belirtti. Ayrıca, bankaların yeşil dönüşüm sürecine hız kazandırarak, fosil yakıt yatırımlarını azaltırken, yenilenebilir enerji yatırımlarını artırması gerektiğini ifade etti. Küresel iklim hedeflerinin gerektirdiği acil eylemler doğrultusunda, finans kuruluşlarının portföylerini hızla net sıfır hedefleriyle uyumlu hale getirmelerinin bir zorunluluk haline geldiği vurgulandı.
Kömürden Çıkış ve Yeşil Dönüşüm
SEFİA Analisti Evrim Özyorulmaz Akcura, finansal kuruluşların iklim değişikliğine bağlı riskleri yönetme ve yeşil ekonomiye geçişte düşük karbonlu yatırımların desteklenmesinde önemli bir rol oynadığını belirtti. Akcura, finansal kuruluşların karbon yoğun fosil yakıt varlıklarından uzaklaşarak, net sıfır hedeflerine yönelmesinin büyük önem taşıdığını söyledi. Ayrıca, kamu bankalarının kömürden çıkış projelerine finansman sağlama konusunda atacağı adımların Türkiye'nin yeşil dönüşüm potansiyelini artıracağına dikkat çekti.
