Veteriner Hekim Mustafa Yıldız Dünyadaki hava kirliliğinin insanlar üzerindeki etkisinden bahsetti. "UNİCEF raporlarına göre , çocuklar hava kirliliğine karşı özellikle savunmasızdır ve bu hasar anne karnında başlayıp, ömür boyu sürebilecek sağlık sorunlarına yol açabilir."
Küresel Hava Durumu 2024 raporu, hava kirliliğinin 2021 yılında 5 yaş altı çocuklarda yetersiz beslenmeden sonra ikinci önde gelen ölüm risk faktörü olduğunu vurgulamaktadır. 2021 yılında, 5 yaş altı çocuklarda 700.000'den fazla ölüm hava kirliliğiyle ilişkilendirilmiştir; bu, beş yaş altı çocuklarda küresel ölümlerin yüzde 15'ini temsil etmektedir ve her gün 5 yaş altı yaklaşık 2000 çocuğun hava kirliliğiyle ilişkili sağlık etkileri nedeniyle öldüğü anlamına gelmektedir. Sayılar 570.000'den fazla yenidoğan ölümünü içermektedir.
Bu rapor ayrıca 2021'de hava kirliliğinin küresel çapta erken doğumların %34'üyle bağlantılı olduğunu gösteriyor. Erken doğumla ilişkili komplikasyonlar 5 yaş altı çocuklarda önde gelen ölüm nedenidir. Hayatta kalan erken doğan bebekler, engellilik ve gelişimsel gecikmeler nedeniyle yaşam boyu sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalabilir.
Raporda ayrıca hava kirliliği ile iklim değişikliği arasındaki çift yönlü ilişki vurgulanıyor. PM2.5 hava kirliliği, ulaşım, konutlar, kömür yakıtlı elektrik santralleri, endüstriyel faaliyetler ve orman yangınları gibi sektörlerde fosil yakıtların ve biyokütlenin yakılmasından kaynaklanır ve bunların çoğu sera gazlarına katkıda bulunan aynı kaynaklardır.
Raporda ayrıca ince partikül madde, ozon ve ilk kez azot dioksit gibi yaygın hava kirleticilerine maruz kalma ve maruz kalmanın sağlık üzerindeki etkileri hakkında da bilgi sunuluyor.
Rapor, Sağlık Etkileri Enstitüsü ile Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü'nün Küresel Hastalık Yükü projesinin UNICEF ortaklığıyla yürütülen bir iş birliği olan Küresel Hava Durumu Girişimi tarafından hazırlanmıştır. Rapor, Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü'nün (IHME) Küresel Hastalık Yükü, Yaralanmalar ve Risk Faktörleri Çalışması'ndan (GBD 2021) alınan verilere dayanmaktadır ve 204 ülke ve küresel bölgede 88 çevresel, davranışsal ve diyet risk faktörünün sağlık üzerindeki etkisine ilişkin tahminler üretmektedir. Tahminler, IHME'nin küresel olarak modellenmiş hastalık yükü tahminlerine dayanmaktadır ve resmi ülke raporlamasını yansıtmamaktadır.
Mustafa YILDIZ
Veteriner HEKİM
