Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyuruyor:’’ İnsan, Ramazan ayının faziletini bilseydi, yılın hepsinin Ramazan olmasını isterdi.’’
Şehr-i ramazan , oruç, sahur, iftar, mukabele, mahya, teravi namazı, imsak, tekne orucu vb. kelimelerin ne demek olduğunu anlayacağı basitlikle anlatmamız onu oruç ibadetine karşı bilinçlendirecektir.
Şehr-i Ramazan (Ramazan ayı) nedir? Allah’ın isimlerinden olduğu bilinir. Bu sebeple sadece Ramazan denmemesi, Şehr-i Ramazan olarak söylenmesi uygundur. Ramazan ayı , Müslümanların kullandığı hicri takvimdeki on bir aydan biridir. Hicri takvim peygamberimizin Mekke’den Medine’ye göç etmesi olan hicret günü ile başlayan takvimdir. 610 yılında peygamberimiz kırk yaşındaydı. Allahü Teala, Ramazan ayında bulunan Kadir gecesinde, peygamberimize Kur’an-ı Kerim’in ilk ayetlerini yollamaya başlamıştı. 23 yıl boyunca Kuran-ı Kerim’in ayetleri inmeye devam etti. Kur’an-ı Kerim’in inmeye başladığı Ramazan ayı bizim için bu sebeple on bir ayın sultanıdır. Ramazan ayında oruç tutmak büyüklere farzdır. Yani Ramazan ayı boyunca akıl baliğ olan büyükler kesinlikle oruç tutulmalıdır. Çünkü İslam’ın beş şartından biridir. Küçükler de tekne orucu ile oruca alıştırılmalıdır.
Oruç nedir? Oruç, güneşin doğuşundan batışına kadar geçen zamanda hiçbir şey yiyip içmemektir. İmsak vakti girmeden ‘’niyet ettim, Allahın rızasını kazanmak için oruç tutmaya’’ diye niyet ederek oruca başlanır. İftar zamanı geldiğinde ise dualarla oruç açılır. Ebu Hureyre’den (r.a.) rivayet edildiğine göre Resulüllah şöyle buyurmuştur: ‘’Allahü Teala(c.c.) : ‘İnsanın oruç dışındaki her ameli kendisi içindir. Oruç ise benim içindir, onun mükafatını da ben vereceğim’ buyurdu.’’
Tekne Orucu nedir? Tekne orucu, eskiden Anadolu’da Ramazan ayında oruç tutan yaşlılar ve çocukların, oruca dayanamadıkları durumlarda mutfaklardaki büyük ekmek teknesinin arkasında yemeklerini yiyerek yeniden oruca devam etmelerine denir. Çocukların tekne orucu ile oruca alıştırılmaları onları irade sahibi yapar. Diğer bir tanım ise Arapça’ da tenkiye (kimlik kazandırma) orucu, yani çocuğa İslami kimlik kazandırmak üzere dayanabileceği kadar oruç tutturmak. Tenkiye zamanla tekne adını almıştır.Kısacası; çocuklarımızın oruç tutmaya alıştırılması için sahur yemeğinden sonra tekne orucuna niyet ederek öğleye kadar orucunu tutması ve öğlen yemeğini yedikten sonra tekrar niyet ederek iftara kadar yeniden oruç tutmasıdır.
İmsak nedir? İmsak, kendini tutmak demektir. Gecenin bitimi, aydınlığın başlangıcı zamanında sahur yemeğinin sonlandırılması demektir. Aydınlık çizgisi görüldüğünde yani imsakla birlikte oruç başlamış olur.
Sahur nedir? Sahur, gece sabaha karşı imsak vaktine kadar yenilen yemeğe sahur denir. Peygamber Efendimiz ‘’sahurda bereket vardır’’diyerek sahuru tavsiye etmiştir.
İftar nedir? Güneşin batma vaktinde orucun sona ermesi ile yenilen yemektir. Peygamber Efendimiz şöyle buyurmuştur: ‘’Kim bir oruçluyu iftar ettirirse, oruçlu kadar sevap kazanır. Oruçlunun sevabından da hiçbir şey eksilmez.’’(Tirmizi,Savm 82)
Teravi namazı nedir? Hz. Peygamber ashabıyla beraber cemaat hâlinde teravih namazını kılmış, onların yüksek katılımını görünce farz olur endişesiyle cemaatle kılmayı terk etmiş ve yalnız başına kılmaya devam etmişti. Peygamber Efendimiz(s.a.v.): "Kim inanarak ve sevabını Allah'tan bekleyerek Ramazan namazını (Teravih) kılarsa, onun geçmiş günahları bağışlanır." buyurarak teravih namazına teşvik etmiştir. Teravih namazı, sünnet-i müekkededir.( sünnet-i müekkede:peygamber efendimizin pek terk etmediği farz veya vacip olmayan, sevap kazanmak için yapılan nafile ibadetler.)Teravi namazlarının her gün kılınmasında her güne özel farklı faziletleri vardır.
Mukabele nedir? Karşılıklı Kur’an-ı Kerim okumaktır. Biri okurken diğerinin dinlemesi mukabeledir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) ile Cebrail (a.s.) her Ramazan ayında karşılıklı kuran okurlardı.
Mahya nedir? Ramazan ayında, camilerde iki minare arasına gerilen ipler üzerine kandiller veya ampullerle yazılan ışıklı yazılardır.